ΓΙΑ ΝΑ ΛΕΜΕ ΤΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΜΕ Τ' ΟΝΟΜΑ ΤΟΥΣ

 

ΜΑΣ ΠΗΡΑΝ ΚΑΙ ΤΑ… ΝΟΗΜΑΤΑ!

Επειδή στις μέρες μας πολλά ακούμε κι άλλα τόσα βλέπουμε να γίνονται κάτω από το μανδύα της κοινωνικής αλληλεγγύης, επειδή οι λέξεις γίναν κι αυτές αντικείμενο εκμετάλλευσης προς ίδιον όφελος και, εντέλει, επειδή… άλλο τα φύκια κι άλλο οι μεταξωτές κορδέλες, καιρός να τα ξεκαθαρίσουμε.

 

Η έννοια της αλληλεγγύης είναι συνώνυμη με την έννοια της αλληλοβοήθειας, της συμπαράστασης ανάμεσα στα μέλη ενός συνόλου. Αλληλεγγύη είναι η σχέση αμοιβαίας, ηθικής ή υλικής, στήριξης μεταξύ ατόμων, στο πλαίσιο μιας ομάδας. Και ομάδα δεν μπορεί να θεωρηθεί, βέβαια, απλώς ένας αριθμός προσώπων άσχετων μεταξύ τους! Η ομάδα έχει κοινούς στόχους και όραμα, και, προφανώς, κοινό τρόπο δράσης, ώστε να είναι το έργο της βιώσιμο και αποτελεσματικό. (Στη νομική ορολογία, μάλιστα, αλληλέγγυος σημαίνει –ψυχρά και χωρίς περιστροφές– συνυπεύθυνος, αυτός που μοιράζεται την ευθύνη με κάποιον άλλο.) Επιπλέον, εφόσον σέβεται τον εαυτό της και δεν καταλήγει να είναι μόνο ένα "άδειο πουκάμισο", η αλληλεγγύη λειτουργεί απαραιτήτως οριζόντια, επομένως εκφράζεται μεταξύ ίσων και αποτελεί μια πρακτική ενότητας μεταξύ συντρόφων.

 

Σε πλήρη αντίθεση με την αλληλεγγύη, η φιλανθρωπία –η αρχική έννοια της οποίας έχει συρρικνωθεί προ πολλού και στις σύγχρονες κοινωνίες σημαίνει κατεξοχήν την πρακτική τηςελεημοσύνης (με όποιο όνομα και αν καλύπτεται)– είναι υποχρεωτικά μια σχέση μονής κατεύθυνσης, η οποία προϋποθέτει "έχοντες" και "μη έχοντες", "ευεργέτες" και "αναξιοπαθούντες". Υπό αυτό το πρίσμα, η φιλανθρωπία είναι εξ ορισμού ταπεινωτική για τους αποδέκτες της, αφού, για να συνεχίσει να υπάρχει, απαιτεί να συνεχίσουν να υπάρχουν και οι κοινωνικές ανισότητες… σε απλά ελληνικά, οι ταξικές διαφορές.

 

Η στήριξη έξω από το πλαίσιο της αλληλεγγύης αναπαράγει, λοιπόν, την ανισότιμη σχέση των "από πάνω" με τους "από κάτω", και, αν αυτό συνεχιστεί, καταλήγει χωρίς αμφιβολία στη διαμόρφωση μιας νέας σχέσης εξάρτησης ανάμεσα σε αυτόν που απευθύνει τη στήριξη κι εκείνον που τη δέχεται. Το γνήσιο πνεύμα αλληλεγγύης δεν μπορεί όμως, σε καμία περίπτωση, να συνδυάζεται με λογικές φιλευσπλαχνίας. Αλληλεγγύη είναι οι δεσμοί που χτίζονται μεταξύ συνοδοιπόρων, σε βάση ισοτιμίας. Με λίγα λόγια, άλλο συμπαρίσταμαι, άλλο σε λυπάμαι… κακομοίρη! Ο οίκτος υποτιμά τον συνάνθρωπό μου, υποτιμά κι εμένα που νιώθω "υπεράνω". Και ας μην ξεχνάμε ότι ο "κακομοίρης" δε γεννήθηκε αλλά δημιουργήθηκε, από ένα πολιτικό σύστημα που νοσεί βαρύτατα, σε παγκόσμιο επίπεδο, κι αντί να εστιάζει στο κοινό καλό, αντιμετωπίζει τους λαούς, όλο και πιο ξεδιάντροπα, σαν αναλώσιμο υλικό, κατώτερο είδος ανθρώπων, απλά πιόνια στην παρτίδα των ολίγων.

(…Σε βλέπω εσένα που ανασήκωσες τα φρύδια κι έσκασες μισό πικρό χαμόγελο στην άκρη των χειλιών! Άκου να ενδιαφέρεται το σύστημα για το κοινό καλό! Ρομαντικές κορόνες, το λες εσύ αυτό. Κι εγώ ρωτώ, πιστεύεις στην ανατροπή;)

 

Άρα, αλληλεγγύη δεν είναι η όποια "καλή" μας πράξη χωρίς οικονομικό όφελος, έτσι γενικώς. Αυτό λέγεται εθελοντισμός, και καλώς να γίνεται. Αλλά η αλληλεγγύη δεν είναι εθελοντισμός, είναι  διαδικασία, δεσμός που αναπτύσσεται ανάμεσα σε ανθρώπους με κοινές επιδιώξεις, ή, αν το θες πεζά, κοινό συμφέρον.  

Ούτε είναι αλληλεγγύη τα ψιλά που δίνεις στο "γυφτάκι", μαζί μ’ ένα βαθύ αναστεναγμό για τα βάσανα του κόσμου, ή στον μελαψό νεαρό που σου καθαρίζει τα τζάμια, στα φανάρια. Αυτό είναι ελεημοσύνη. Κι από την άλλη, δεν ξέρεις ούτε πού ζει και πώς κινείται, σε ποιες παρυφές της δικής σου μικροκοινωνίας, της δικής σου κοινωνικής τάξης. Οπότε, ποια αλληλεγγύη;

Εδώ, θυμήσου: Ζεις κι εσύ στις παρυφές μιας άλλης, "ανώτερης" τάξης, των ισχυρών του χρήματος. Και έχεις να διαλέξεις δρόμο. Αν, δηλαδή, ο αληθινός σκοπός σου είναι η άνοδος στην ιεραρχία ή "τα φράγκα", ή και τα δυο, δεν μπορείς να λέγεσαι αλληλέγγυος με όποιον ζητάει ν’ αλλάξει τους κανόνες στο παιχνίδι, ή και το ίδιο το παιχνίδι – ακόμα κι αν βοηθάς άλλους τριγύρω. Με τον καθένα να τραβάει ατομική ρότα, ομάδα δε γίνεται. Η αλληλεγγύη χρειάζεται κοινή κοσμοαντίληψη και όραμα.

 

Επιπλέον, αλληλεγγύη δεν είναι η συμμετοχή μας στον έρανο "για τους καημένους τους σεισμόπληκτους", ή τα ρούχα που δίνουμε στους "φτωχούς της εκκλησίας". Ούτε είναι αλληλεγγύη τα κοινωνικά παντοπωλεία των δήμων –ιδιαίτερα όταν χρηματοδοτούνται από τον κόσμο!– ή διάφορα προγράμματα για ευπαθείς ομάδες, όπως οι άστεγοι. Αυτά λέγονταιπροσφορά στον συνάνθρωπο και μέριμνα για τους πιο αδύναμους "κρίκους" ανάμεσά μας, και καλώς να γίνονται. (Για να μην αφήσουμε ανικανοποίητους και τους κυνικούς, πάντως, να πούμε ότι οι δράσεις αυτές αποτελούν συχνά, εκτός των άλλων, και ένα είδος… μεταφυσικής κατάθεσης, με αντάλλαγμα την άφεση και τη σωτηρία της ψυχής.)

Πάνω απ’ όλα, αλληλεγγύη δεν είναι τα ποσά που ξοδεύουν ορισμένοι εκπρόσωποι του κεφαλαίου για να επιδείξουν κοινωνικό προφίλ. Όταν επιχειρήσεις, κυβερνητικοί παράγοντες, ακόμα και τράπεζες (!) μιλάνε για αλληλεγγύη, κράτα πολύ μικρό καλάθι. Διαστρεβλώνουν σκόπιμα αυτή την έννοια και την οικειοποιούνται για δικούς τους σκοπούς (πέρα, βέβαια, από την έκπτωση στους φόρους). Τα φιλανθρωπικά γκαλά με ημιεπίσημο ένδυμα "υπέρ πασχόντων" και οι χολιγουντιανές εκδηλώσεις για να τιμήσουμε τους "ήρωες ανάμεσά μας", οι επιχειρήσεις που συλλέγουν τρόφιμα για τους ανέργους και από την άλλη πόρτα απολύουν εργαζομένους, ή οι διάφορες δωρεές των "επωνύμων" που διαρρέουν στα μέσα τάχα άθελά τους, δεν είναι αλληλεγγύη. Αυτό είναι εμπαιγμός, στάχτη στα μάτια,προκειμένου να συσκοτίσουν την αντίληψή μας, εμάς των "ανωνύμων", σχετικά με το τι συμβαίνει στην πραγματικότητα και ποιες είναι οι ρίζες των προβλημάτων μας.

Τέλος, αλληλεγγύη δεν είναι η λογική της ανταλλαγής ανάλογων (με κάποια μέθοδο) εξυπηρετήσεων, όπως προτείνεται από μια μερίδα των "δυνάμεων της αλλαγής και της προόδου". Ο αλληλέγγυος δεν περιμένει να του επιστραφούν αύριο τα ίσα για την αλληλεγγύη που επιδεικνύει σήμερα. Αν θέλουμε να είμαστε σωστοί, δεν περιμένει καν να του επιστραφούν. Ο αλληλέγγυος είναι μέλος μιας ομάδας με κοινά αιτήματα και συνευθύνη: ο καθένας καταθέτει ό,τι δύναται, στο χρόνο που αυτό είναι εφικτό.Αντίθετα, η ανταλλαγή "μια σου και μια μου" στηρίζεται σε μια θεώρηση με στενούς ορίζοντες και είναι στη βάση της αστική (άρα, πλήρως εντάξιμη στο ισχύον πολιτικο-κοινωνικό σύστημα), αφού χρησιμοποιεί τα ίδια του τα εργαλεία: την αποτίμηση της προσφοράς ή της εργασίας του καθενός σε λίγα ή πολλά, και την προώθηση μιας οικονομίστικης νοοτροπίας στην επικοινωνία των ανθρώπων, λες και η συντροφικότητα μπορεί να κωδικοποιηθεί σε μορφή ισολογισμού!

Εξάλλου, η "αλληλεγγύη" αυτού του είδους δεν οραματίζεται κανενός είδους ανατροπή, το πολύ πολύ κάποια βελτίωση σε επίπεδο καθημερινότητας. Σε αντιδιαστολή με όλα αυτά, όταν πρόκειται για πράξεις αληθινής αλληλεγγύης, στην ουσία εξυπηρετούνται ταυτόχρονα τα συμφέροντα και των δύο πλευρών – αυτού που την απευθύνει και αυτού που τη δέχεται: και οι δύο βρίσκονται από την ίδια μεριά του ποταμού, είναι σύμμαχοι και συναγωνιστές, και μάλιστα σε σύγκρουση με το υπάρχον καθεστώς, προκειμένου να αλλάξουν ριζικά τα πολιτικά πράγματα και να βρεθούν, μόνο τότε, λύσεις δικαίου και πρόνοιας για όλους.

 

 

ΔΥΟ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ...

1. Ο μύθος της συνευθύνης με τους κλέφτες. Το σύστημα, αντί να χρεώνεται πολιτικά την κατάσταση και τα βάσανα του κόσμου, μας θέλει συνυπεύθυνους για τα δεινά που το ίδιο προκαλεί. Οι λόγοι είναι ευνόητοι. Σε αυτή του την προσπάθεια, οι έρανοι, οι συγκεντρώσεις ρούχων και τροφίμων, οι προσφορές κάθε είδους και γενικά οι πρακτικές ελεημοσύνης γίνονται στα χέρια του ένα εργαλείο πρώτης τάξεως. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι κινήσεις φιλανθρωπίας δεν προκαλούν ποτέ την εξουσία, γιατί είναι μπάλωμα στο ίδιο ρούχο. Σε αντίθεση με τις πρωτοβουλίες αλληλεγγύης, οι οποίες αφορούν πρώτα απ’ όλα τις σχέσεις με τις οποίες συνδέονται οι άνθρωποι μεταξύ τους σε μια κοινωνία. Τότε το σύστημα γίνεται εχθρικό, γιατί αντιλαμβάνεται τον κίνδυνο οι πρωτοβουλίες αυτές να γίνουν χώρος δημιουργίας δεσμών και συσπείρωσης ανθρώπων που αγωνίζονται για ένα καλύτερο αύριο.

 

Παράλληλα, το αστικό κράτος εμφανίζεται αρνητικό σε οποιαδήποτε κίνηση οργανώνεται έξω από τα όριά του, έξω από τα θεσμικά του πλαίσια, επειδή ξεφεύγει από τον έλεγχό του και, άρα, εγκυμονεί κινδύνους. Γι’ αυτό, με τη βοήθεια κυρίως της τέταρτης εξουσίας, των μέσων ενημέρωσης, ασκεί πιέσεις προς τις ριζοσπαστικές ομαδοποιήσεις που ασχολούνται με ανάλογες πρωτοβουλίες, ότι τάχα δεν πληρούν κάποια κριτήρια ή για διάφορους λόγους δεν είναι νόμιμες, με απώτερο σκοπό να τις εντάξει, να τις "χωρέσει" κι αυτές, αφού πρώτα διαστρεβλώσει και διαφθείρει το νόημά τους, στην ασφυκτική αγκαλιά του.

 

Το μεγαλύτερο ίσως πρόβλημα είναι η αποδοχή αυτής της συνευθύνης, επειδή βολεύει εξαιρετικά όσους εκμεταλλεύονται τις λαϊκές μάζες. Ακόμα περισσότερο αν ντύνεται με αριστερό μανδύα. Μια τέτοια θεώρηση (αφού δεν μπορούμε να ανατρέψουμε εκ θεμελίων την υπάρχουσα κατάσταση, τουλάχιστον ας κάνουμε ό,τι μπορούμε μέσα από τις δομές που έχουμε) συμβάλλει εντέλει και στην αποδοχή της κυριαρχίας του υπάρχοντος συστήματος ως μη αμφισβητούμενης, ως πάγιας, οπότε μας κατευθύνει μοιραία στην πλήρη υποταγή. 

 

2. Η αλληλεγγύη δεν είναι αυτοσκοπός, είναι μέσον. Πολλές φορές, τον τελευταίο καιρό, στο χώρο της ευρύτερης  αριστεράς, ανθίζουν πρωτοβουλίες με στόχο χαριστικά παζάρια, συλλογικές κουζίνες και ανταλλαγές κάθε είδους. Το «εναλλακτικό» γίνεται μόδα και τείνει να αποκρύψει το γεγονός ότι η αλληλεγγύη δεν είναι στόχος αλλά προαπαιτούμενο, ή, μάλλον, ένα μέσο για να δυναμώσουμε τους δεσμούς μας – τους ταξικούς δεσμούς μας, να επισημάνω πάλι. Τέτοιες κινήσεις λειτουργούν συχνά, συνειδητά και σκόπιμα, εκ του πονηρού, με πραγματικό στόχο τον προσηλυτισμό. Διαφορετικά, εάν δε συμβαίνει αυτό, πρόκειται για τη λογική του μύθου ότι μπορούμε τάχα να διασχίσουμε αναίμακτα τη στενωπό και να περάσουμε σε μια νέα και καλύτερη μορφή κοινωνίας χωρίς σύγκρουση, μόνο με επιμέρους δράσεις και αλλαγές στον τρόπο ζωής μας. Τέτοιες κινήσεις ανήκουν στη λεγόμενη "αριστερά της ήττας", αφού θεωρούν βάσιμη την πιθανότητα ειρηνικής μετάβασης. Άγνοια κινδύνου ή... εύκαμπτη μέση απέναντι στο υπάρχον πολιτικο-κοινωνικό σύστημα; 
Ας μην έχουμε αυταπάτες, η καπιταλιστική νοοτροπία και πρακτική ζωής δεν πρόκειται να παραδώσει έτσι απλά τη σκυτάλη σε μια κοινωνία δικαίου και αρμονικής συνύπαρξης. Το να περιμένουμε κάτι τέτοιο είναι, αν μου επιτρέπεις, ανόητο, μη σου πω κι επικίνδυνο. Η πολιτική σύγκρουση με τον εφιάλτη του ύστερου καπιταλισμού δε θα αποδειχθεί "ίσως περιττή", όπως διατείνονται κάποιοι. Η πολιτική σύγκρουση είναι επιβεβλημένη και αναπόφευκτη. 
 

Τώρα, τα δίκτυα κοινωνικής αλληλεγγύης καλούνται πράγματι, σε πρώτη φάση, να καλύψουν ως ένα βαθμό ορισμένες από τις ανάγκες των μελών τους, στο πλαίσιο της έμπρακτης αλληλοβοήθειας. Όμως, όσο η επίθεση του συστήματος εναντίον των λαϊκών μαζών συνεχίζεται, όσο αυξάνεται η ανεργία και συνακόλουθα η φτώχια, όσο αυτό το σύστημα ληστρικής εξουσίας κρίνει ότι κάποιοι από εμάς "περισσεύουν" και μας οδηγεί σε μεγαλύτερη εξαθλίωση, τόσο περισσότερο θα γίνεται φανερό ότι τα δίκτυα δεν έχουν τη δυνατότητα να εξακολουθούν να καλύπτουν ανάγκες. Τα δίκτυα δεν είναι η λύση. Έχουν όμως τη δυνατότητα να γίνουν χώροι συσπείρωσης ανθρώπων που αγωνίζονται μαζί, με κοινά προβλήματα (εργασιακά, κοινωνικά, μορφωτικά, ελευθερίας του λόγου κ.ά.), κοινή οπτική και δράσεις.  

 

 

...ΚΑΙ ΕΝΑΣ ΕΠΙΛΟΓΟΣ ΓΙΑ ΜΙΑ ΝΕΑ ΑΡΧΗ

Συνοψίζοντας, να πούμε αρχικά πως ό,τι γίνεται καλώς γίνεται. Σε πολλές περιπτώσεις τα αισθήματα φιλανθρωπίας που βλέπουμε να εκφράζονται είναι όντως ειλικρινή. Όμως, η προσφορά που στηρίζεται απλώς στη συναισθηματική φόρτιση έχει συνήθως σύντομο χρόνο ζωής και δεν μπορεί να αποτελέσει ικανή βάση για την οικοδόμηση στέρεων δεσμών ανάμεσά μας.                                 

Η αλληλεγγύη είναι συνειδητή δράση, όχι συναίσθημα. Είναι σχέση αμφίδρομη, ανάμεσα σε ανθρώπους ή ομάδες ανθρώπων που αγωνίζονται προς μια κοινή κατεύθυνση. Και όσο η αλληλεγγύη εξακολουθεί να εκδηλώνεται με αυτή τη λογική, τόσο περισσότερο εδραιώνεται μέσα μας ως πρακτική και μας "αποκαλύπτει" όλο και πιο ξεκάθαρα την κοινότητα των συμφερόντων, σε ταξικό πάντα επίπεδο. Ναι, επαναλαμβάνομαι: η συνείδηση του ποιοι είμαστε και η ενότητα είναι απαραίτητα συστατικά για να έχουν θετικό αντίκρισμα οι όποιες διεκδικήσεις.

Με αυτή την έννοια, όποιος θέλει να ενισχύσει το επίπεδο αλληλεγγύης θα πρέπει να φροντίζει να βελτιώνεται παράλληλα και το πολιτικό επίπεδο και κριτήριο, με τις όποιες κινήσεις, προτάσεις και δράσεις αλληλεγγύης επιλέγει κάθε φορά. Αυτό δίνει εντελώς διαφορετικό περιεχόμενο στην ηθική ή υλική στήριξη του ενός προς τον άλλο, και αποτελεί γνήσια έκφραση αλληλεγγύης. Παράλληλα, οικοδομεί στην πράξη ένα άλλο ήθος, ένα ήθος που βασίζεται στην ικανοποίηση των αιτημάτων του ατόμου μέσα από το συλλογικό συμφέρον – κάτι που έρχεται, βέβαια, σε πλήρη αντιδιαστολή με την αστική ηθική, η οποία βασίζεται εξαρχής στην ικανοποίηση των αιτημάτων του ατόμου πάνω από το συλλογικό συμφέρον, συχνά πυκνά και εναντίον του.                                                                    

Το θέμα είναι ότι, όσο περισσότερες αναφορές και συζητήσεις γίνονται περί "αλληλεγγύης", τόσο περισσότερο απουσιάζει η αληθινή αλληλεγγύη. Όσο περισσότερο διαστρεβλώνεται η αυθεντική της έννοια και γεννιούνται νέες "εναλλακτικές προτάσεις και λύσεις", οι πιο πολλές συστημικές, τόσο μεγαλύτερη δυσκολία υπάρχει να συγκροτηθούν δίκτυα πρωτοβουλιών αλληλεγγύης με πλατιά απήχηση, και, κατ’ επέκταση, τόσο καθυστερεί να παίξει η αλληλεγγύη τον πραγματικό της ρόλο: της αποτελεσματικής στήριξης αγώνων και αγωνιστών.            

Το μεγαλύτερο ίσως πρόβλημα με τις προτάσεις που παρουσιάζονται σαν "αλληλεγγύη" είναι ακριβώς αυτό: ότι παρουσιάζονται σαν κάτι που στην πραγματικότητα δεν είναι και, άρα, δεν μπορούν να το στηρίξουν. Από την άλλη πλευρά, τα δίκτυα αλληλεγγύης που συγκροτούνται πράγματι χωρίς φιλανθρωπικούς στόχους, φέρουν, όπως είναι ευνόητο, πολιτική άποψη. Η δημιουργία τους και η ενεργή συμμετοχή σε αυτά είναι ξεκάθαρα πολιτική πράξη. Πολιτική –άλλη μια έννοια που έχει κακοπάθει τόσο– όχι κομματική. Γιατί, απλούστατα, πολιτική είναι όλα, είναι η θέση που έχεις επιλέξει να κρατάς στη ζωή ως πολίτης, οι δικές σου επάλξεις, πόσο μπορείς να συμβιβαστείς με τα παράλογα και τι γυρεύεις, τι ονειρεύεσαι. (Εσύ που "δε σ’ ενδιαφέρουν καθόλου τα πολιτικά", κι εσύ που πιστεύεις ότι "όλοι χωράμε, να το συζητήσουμε", πώς θα περιφρουρήσεις αυτή την υπόθεση για να μη χάσει απαρχής το νόημά της; Για να μη γίνει ένα ανώδυνο bazaar της Φιλοπτώχου, ένα τσάι κυριών;) 

Στο ερώτημα λοιπόν πώς αντιμετωπίζεται όλη αυτή η κατάσταση, στην ουσία το ζήτημα θα κριθεί από το κατά πόσον μπορούμε να "αναγνωρίσουμε" ο ένας τον άλλο και να συσπειρωθούμε με πνεύμα γνήσιας αλληλεγγύης, σε ολοένα μεγαλύτερες ομάδες ανθρώπων, στο πλαίσιο μιας κινηματικής πολιτικής πρακτικής, ενός αγώνα, ακόμα και ανεξάρτητα από επιμέρους ιδεολογικο-πολιτικές διαφορές και διαφωνίες, με στόχο τη ριζική αλλαγή –πάνω και πριν απ' όλα στη νοοτροπία– αντί για ένα απλό "χρύσωμα στο χάπι".

 

 

ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ ΚΑΙ ΕΝΟΤΗΤΑ

ένα κείμενο του Δημήτρη Γληνού, τόσο απρόσμενα επίκαιρο, 

για την ανάγκη της αλληλεγγύης, 

μέσα στην κορύφωση της κρίσης του 1932

Τότε υπήρχαν ακόμη αρκετοί πνευματικοί ηγέτες που έπαιρναν θέση και μιλούσαν δημόσια, οι άνθρωποι δεν έβλεπαν το έργο "μόνοι στο σπίτι"...

Ο Δημήτρης Γληνός, μεγάλος παιδαγωγός και αγωνιστής, που υπήρξε από τους πρωτεργάτες της λεγόμενης "γλωσσο-εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης", αισθανόταν πάντα χρέος του να υψώνει τη φωνή του για το δίκαιο, ν' ανοίγει δρόμους. Σε εξίσου πολύ δυσμενείς συνθήκες, στη διεθνή κρίση του 1932, με τεράστιες επιπτώσεις στην ελληνική κοινωνία και την οικονομία, που είχαν οδηγήσει τον Απρίλιο εκείνης της χρονιάς στη χρεωκοπία από την τελευταία κυβέρνηση Βενιζέλου, ο Δ. Γληνός, με συχνές παρεμβάσεις του σε προοδευτικά περιοδικά της εποχής, προσπαθούσε να ξυπνήσει τις φοβισμένες ή αποκοιμισμένες συνειδήσεις.

Το Δεκέμβριο του 1932, δημοσίευσε ένα συγκλονιστικό κείμενο στο νεανικό περιοδικό Νέοι Πρωτοπόροι, με στόχο να αφυπνίσει τους Έλληνες και να αναδείξει την έννοια της αλληλεγγύης (πολύ μακριά από την έννοια της φιλανθρωπίας...) ως στοιχείου σύμφυτου με τις αξίες του ανθρώπου. Πάνω απ' όλα ήθελε να προβάλει το πρόβλημα που αντιμετώπιζαν τα πρώτα θύματα εκείνης της κρίσης: τα παιδιά του φτωχού λαού. Τα ίδια που και σήμερα είναι τα πρώτα θύματα μιας βάρβαρης πολιτικής. 

 

Εδώ, αναδημοσιεύουμε ένα μεγάλο μέρος του κειμένου αυτού, που έχει ιδιαίτερη αξία, γιατί δεν έμενε μόνο στις διαπιστώσεις. Έδειχνε και το δρόμο. Είναι –πάντα, και σήμερα– η αλληλεγγύη. Κι αγώνας, ο κοινός αγώνας για να αντιμετωπιστεί η βαρβαρότητα. Χωρίς να αναμένουμε κάποιον σωτήρα! Αλληλεγγύη, στήριξη του ενός προς τον άλλο. Αλληλεγγύη, όχι η σκοπιμότητα της φιλανθρωπίας. Άλλωστε, η φιλανθρωπία ασκείται από εκείνους που υπεροπτικά δηλώνουν "φίλοι του ανθρώπου"!

Μέσα σ’ αυτή τη φοβερή στιγμή της παγκόσμιας κρίσης πλήθυνε το κακό, που ήτανε πάντα πολύ, μεγάλωσε η αθλιότητα των εξαθλιωμένων ανθρώπων. Ο εργάτης, ο φτωχός αγρότης, ο μικροεπαγγελματίας, ο υπάλληλος ζούνε μέσα σε μιαν αδιάκοπη αγωνία. Από τη μια, βλέπουνε τα πενιχρά τους έσοδα να γίνονται κάθε μέρα λιγότερα, τη στιγμή που όλα ακριβαίνουν, ή βλέπουνε τα λιγοστά προϊόντα του ολόχρονου μόχθου τους να μένουν απούλητα ή να πουλιούνται σε τιμές εξευτελιστικές. Από την άλλη, κάθε μέρα κρούει την πόρτα τους το σκιάχτρο της αναδουλειάς, με τη συντρόφισσά της, την πείνα. Και σ’ όσα σπίτια μπει μέσα το μεγάλο κακό, ρημάζουνε πια.

Άγριος πόλεμος κοινωνικός έχει ξεσπάσει, και οι πεινασμένοι, διεκδικώντας τα πιο απλά δικαιώματά τους στη ζωή, γίνονται πάλι θύματα. Μα απ’ όλους τους κυνηγημένους τα πιο τραγικά θύματα είναι τα παιδιά. (…) Το παιδί του βιοπαλαιστή ήτανε πάντα σε θέση σκληρή και μειονεκτική. Αλλά τώρα έγινε πια η μοίρα του αβάσταχτη. (…) Τα φτωχά παιδιά είναι των σκλάβων οι σκλάβοι (…) των απόκληρων οι απόκληροι.

Απέναντι στην απέραντη τούτη τραγωδία, που πλημμυρίζει τα σκοτεινά υπόγεια και τις υγρές αυλές μέσα στις πολιτείες, τα χαμόσπιτα των συνοικισμών και τις καλύβες της αγροτιάς σ’ όλη τη χώρα, η βοήθεια που η επίσημη και ιδιωτική φιλανθρωπία καταπιάνεται να δώσει δεν είναι ούτε σα σταγόνα νερού σε φλογισμένο καμίνι. Τα ελατήριά της, άλλωστε, δεν είναι καθαρά. Για να υπάρχει, της χρειάζεται να υπάρχουνε θύματα. Ο φτωχός εργαζόμενος λαός που είναι το θύμα, και τα παιδιά που είναι διπλά θύματα, πρέπει να ζητήσουνε και να βρούνε τη βοήθεια και την απολύτρωση από τον ίδιο τον εαυτό τους.

Όχι, δεν πρέπει να περιμένουν τη σωτηρία τους από την άλλη πλευρά. Και του πιο αδύναμου η δύναμη διπλασιάζεται, όταν ενώσει τη λιγοστή του μπόρεση με την προσπάθεια των συντρόφων του. Όταν ο εργάτης, ο αγρότης, ο φτωχός εργαζόμενος λαός νιώσει μιαν ολοκληρωτική αλληλεγγύη να τον ενώνει με όλους τους συντρόφους του στη δυστυχία, και μέσα στα σύνορα της χώρας κι όξω απ’ αυτήν, σ’ όλες τις χώρες της γης, και όταν κινηθεί ομόψυχα και ολόψυχα να βοηθήσει τον εαυτό του και τους άλλους, τότε θα βρει το δρόμο της ανακούφισης και της σωτηρίας. Αλληλεγγύη των δυστυχισμένων! Να το σύνθημα μιας καινούργιας δράσης, που μπορεί να φέρει τα πιο χειροπιαστά αποτελέσματα.Αλληλεγγύη οργανωμένη, ενεργητική, ζωντανή, θετική και έμπρακτη, αυτός είναι ο πρώτος όρος της σωτηρίας.

Η εργατική τάξη, το πιο συνειδητό και οργανωμένο κομμάτι του εργαζόμενου λαού, πρέπει να βαδίσει πρώτη το δρόμο αυτό στην ολότητά της, απάνω από τα κόμματα και κάθε πολιτική διαίρεση. Αλληλεγγύη και ενότητα. Και μαζί με τον εργαζόμενο φτωχό λαό πρέπει να βαδίσουν όσοι νιώθουν τον εαυτό τους αλληλέγγυο μ' εκείνους που αγωνίζονται για την απολύτρωση, όσοι νιώθουν και όσοι πονούν. Ελάτε να βοηθήσουμε τα παιδιά! Ελάτε να οργανώσουμε την αλληλεγγύη σε τούτο τον τομέα. Να βοηθήσουμε το ξύπνημα και τη συνειδητοποίηση της αλληλεγγύης, να βοηθήσουμε να φανερωθεί έμπρακτα το πρόβλημα... Η αλληλεγγύη των εργαζομένων κάνει θάματα. Μα και το πιο μικρό βήμα που μπορεί να γίνει απάνω σε τούτο το σωστό δρόμο, θα έχει τεράστια σημασία. Γιατί έτσι θα ξυπνήσει η συνείδηση του σκοτεινού δρόμου σε χιλιάδες χιλιάδων ανθρώπους. Όσοι μπορούν, όσοι θέλουν, όσοι νιώθουν, ας κινηθούν! Τώρα είναι η στιγμή! (...)

 

                                                   Αθήνα, Δεκέμβρης 1932

                                                                     ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΓΛΗΝΟΣ

πηγη:http://partoalliosnaxos.blogspot.gr/